Introductie

Geschiedenis

De geschiedenis van de Belgische Koninklijke Marine gaat terug tot 1815 toen België, na de ondergang van het Frankrijk van Napoleon, aangehecht werd aan het Koninkrijk der Nederlanden. Bij de Belgische Revolutie van 1830 blokkeerde een Nederlands schip de haven van Antwerpen en voorkwam zo dat via de haven nog handel bedreven kon worden.

Een eigen marine

Om aan deze blokkade het hoofd te bieden, besloot het parlement op 15 januari 1831 om de eerste Belgische Koninklijke Marine op te richten. In 1862 besloot de regering de militaire Marine af te schaffen en richtte een Staatsmarine op. Deze is beter gekend onder de naam het Korps der Zeelieden en Torpedisten.
Tijdens het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog had België geen marine meer omdat haar schepen het doelwit van Duitse onderzeeboten en mijnen waren. Het Leger trok toen beroepszeelui terug van het front en plaatste ze op Franse schepen. Op het einde van WO I (1918) kreeg België van de geallieerden 11 torpedoboten en 26 mijnenvegers. Dit waren van de Duitsers buitgemaakte schepen. Dit werd mogelijk gemaakt door het verdrag van Versailles. In 1927 werd het Korps der Zeelieden en Torpedisten om budgettaire redenen afgeschaft.

Nieuwe marine vanaf 1940

De eerste jaren na 1927 werd er niet tot heroprichting van een marine besloten. En wanneer in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak beschikte België nog steeds niet over een marine. Deze werd op dat moment snel opgericht en personeel werd hiervoor aangetrokken. De belangrijkste taak van het nieuw opgerichte marinekorps was het opsporen en vernietigen van mijnen binnen de Belgische kustwateren. Later verleende ze ook haar medewerking aan de Franse marine en nam ze deel aan de evacuatie van België en Frans Duinkerken. Op 25 juni 1940 werden haar schepen in Spanje echter aan de ketting gelegd. Slechts één schip (de P16) kon ontkomen en bereikte Groot-Brittannië.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een Belgische Sectie van de Royal Navy opgericht. Deze afdeling leverde de bemanning voor twee korvetten (HMS Buttercup en HMS Godetia), een flotillie mijnenvegers en enkele patrouillevaartuigen. De Belgische Sectie van de Royal Navy bestond tot 1946.

Na de Tweede Wereldoorlog

Bij het einde van WOII besloot de regering om de Marine te behouden en gaf haar de volgende opdrachten:
Ontmijnen van de territoriale wateren
Controle van koopvaardijschepen die de havens binnenvaren
Visserijwacht
Redding op zee
Kustbewaking

Op 1 februari 1946 richtte de regering, bij KB 30/03/1946, de Zeemacht op.

Na 1945 werd de marine uitgerust met schepen gekregen van de geallieerden. Hierdoor kreeg België ook haar eerste, echte vloot. Deze schepen waren vooral mijnenvegers van Amerikaanse makelij en korvetten van de Britse 'Algerine'-klasse. De marine zal hieraan een aantal schepen van Belgische makelij toevoegen.

Tijdens de jaren 70 en 80 ondergaat de vloot een moderniseringsprogramma en worden de 'Wielingen'-klasse fregatten en de 'Tripartite'-klasse mijnenjagers aan de vloot toegevoegd. Tijdens de jaren 90 deelt ook de marine in de besparings- en hervormingsplannen van defensie. Er worden geen nieuwe schepen meer gebouwd. De mijnenvegers gaan allen buiten dienst en de vier fregatten worden vervangen door twee tweedehandse Nederlandse M-fregatten van de Karel Doormanklasse. Toch blijft de marine tijdens die periode deelnemen aan talrijke buitenlandse operaties.

De Zeemacht werd in het jaar 2000 omgedoopt tot Marinecomponent. Dit is een direct gevolg van de Eenheidsstructuur (strategisch Plan 2000-2015) die op last van Minister van Defensie André Flahaut werd ingevoerd.

In 2005 vierde de marinecomponent haar 60e verjaardag in aanwezigheid van Koning Albert II.

Belgische-Nederlandse marine samenwerking (BeNeSam)[bewerken]

De geschiedenis van de Belgische-Nederlandse marine samenwerking gaat terug tot 1948, toen het idee van een overkoepelende staf voortkwam uit de eerste Belgisch-Nederlandse Samenwerking (BeNeSam). In het geheime Militaire Verdrag van 1948 kwamen België en Nederland overeen om in oorlogstijd de Koninklijke Marine en de Belgische Marine onder bevel van één officier te plaatsen, omdat zij in hetzelfde gebied zouden opereren. Op 29 maart 1962 werd een document ondertekend, waarin stond dat alleen indien de Belgische en Nederlandse regering in gezamenlijk overleg, als gevolg van het uitbreken van vijandelijkheden of dreigend oorlogsgevaar, het noodzakelijk achten, zou de admiraal Benelux worden benoemd. In 1975 werd de Admiraal Benelux (ABNL) in oorlogstijd opgericht. Pas na het einde van de Koude Oorlog tekenden België en Nederland in 1995 een overeenkomst die de samenwerking regelt tussen de Belgische Marine en de Nederlandse Marine, zowel in vredes- als oorlogstijd. Als gevolg van deze overeenkomst werden beide nationale operationele staven met ingang van 1 januari 1996 samengevoegd tot één enkele geïntegreerde staf, met het hoofdkwartier in Den Helder, onder bevel van de Admiraal Benelux. Dit leidde tot een unieke vorm van Belgisch-Nederlandse marine samenwerking op het gebied van operaties, opleidingen, trainingen, logistiek en onderhoud. Hierbij blijven echter beide landen soeverein wat betreft de politieke beslissing tot inzet van hun schepen.

Zo worden de Belgische en Nederlandse M-fregatten en mijnbestrijdingsvaartuigen operationeel aangestuurd door het geïntegreerde binationale marine hoofdkwartier in Den Helder. België is belast met de opleiding en training van de bemanningen voor de mijnbestrijdingsvaartuigen en het is verantwoordelijk voor de logistiek en onderhoud van deze vaartuigen. Nederland heeft dezelfde verplichtingen voor de M-fregatten. In de BeNeSam-overeenkomsten staan overigens ook nog andere vormen van maritieme samenwerking beschreven. Op het gebied van mijnbestrijding is er sinds 1975 de binationale school Eguermin in Oostende. Deze school is tevens een NAVO Centre of Excellence. In Zeebrugge wordt de Mine Couter Measures Operational Sea Training gegeven. Hier wordt beoordeeld of een schip klaar is om zijn operationele periode in te gaan. Operators en verbindingspersoneel van beide marines worden sinds 1996 opgeleid bij de Operationele School in Den Helder. Koks en hofmeesters/stewards krijgen sinds hetzelfde jaar hun gezamenlijke opleiding te Brugge.

Taken van de Marine component

De huidige taken van de Marine component:

In vredestijd Visserijwacht waarborgen
Vernietigen van springstoffen (op zee)
Redding op zee
Steun verlenen aan de Politie en Douane (op zee)
Opsporen van wrakken en vergane schepen
Hyperbaar Medisch Centrum ter beschikking stellen (decompressietanks)
Controle Territoriale Wateren en de exclusieve economische zone
Controle vervuiling op zee
Humanitaire operaties
Steun verlenen aan diplomatie en buitenlandse handel
Belgische aanwezigheid op zee verzekeren
Deelname aan operaties in NAVO- en VN-verband

Lijst van operaties

1950 - 1954 : Transport Belgische en Luxemburgse vrijwilligers naar Korea
1954 : Repatriëring van het Belgisch expeditiekorps uit Korea
1960 : De onafhankelijkheid van Belgisch Congo; bijna de ganse vloot is ter plaatse
1968 : Multinationale ontmijningsoperatie tussen België, Frankrijk, Duitsland en GB
1987 - 1988 : Op. Octopus en Calendar: oorlog Iran - Irak
1990 - 1991 : Op. Southern Breeze: Invasie Koeweit door Irak
1992 - 1994 : Op. Equator Kiss: humanitaire hulp aan Somalië
1992 - 1994 : Deelname aan vredesondersteunende Ops in Ex-Joegoslavië
1995 - 1996 : Op. Southern Breeze II: controle embargo tegen Irak
1998 : Op. Southern Breeze III: controle embargo tegen Irak
1998 : Op. Open Spirit: Oostzee
1999 : MCM Adriatische Zee & Embargo Op. Allied Force
1999 & 2000 : Oostzee MCM Op. MCOPLAT
2003 : West Shark: grootschalige anti-drugs operaties in het Caraïbische gebied
2004 : Active Endeavour: patrouille in de Middellandse Zee tegen terroristische activiteiten
2008 : Op. UNIFIL bestaande uit Maritime Interdiction Operations (MIO) en bewakingsopdrachten in de Middellandse Zee voor de Libanese kust.
2009 - 2014 : Deelname aan operatie Atalanta in de hoorn van Afrika.
2014 : Deelname NAVO-missie in de Baltische wateren ter ondersteuning van NAVO-lidstaten bij Russisch-Oekraïens conflict.
2015 : Deelname Europese Triton-missie in de Middellandse Zee om bootvluchtelingen te redden.

Lijst van huidige schepen

 Fregatten
Karel Doorman klasse M-fregatten

1. Leopold I (F930)
2. Louise-Marie (F931) 

Mijnenjagers

 BNS BellisTripartite klasse 

1.  Bellis (M916)
2.   Crocus (M917)
3.  Lobelia (M921)
4.  Narcis (M923)
5. Primula (M924) 

 Logistiek steun- en commandoschip

1.   Godetia (A960) 

Oceanografisch onderzoeksschip

1.  Belgica (A962)

 Sleepboten

1.  Valcke (A950)
2.  Albatros (A951) 

Kustwacht schepen

1. Castor (P901) 
2.  Pollux (P902) 

Zeilend schoolschip

1.  Zenobe Gramme (A958)